Narodowe Centrum Badań i Rozwoju opublikowało raport z podsumowaniem Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój w oparciu o wniosku złożone i dofinansowane przez tę instytucję w latach 2016-2022. Z przeprowadzonej analizy statystycznej można odczytać jak dużym zainteresowaniem cieszył się konkurs Szybka Ścieżka (poprzednik Ścieżki SMART). W latach 2016-2022 złożono w NCBR bowiem ponad 11 tysięcy wniosków, z czego ponad 3/4 właśnie w Szybkiej Ścieżce. Spośród wszystkich złożonych w ramach Szybkiej Ścieżki wniosków (było ich dokładnie 8857) aż 29,7% zostało rekomendowanych do dofinansowania. Zatem blisko 1/3 wszystkich projektów uzyskało ostatecznie dofinansowanie. Ta wartość może nie wydawać się imponująca, ale jeżeli porówna się ją ze skutecznością w ramach Ścieżki SMART, to zaczyna jednak robić wrażenie.

Zgodnie z informacjami zawartymi w opracowaniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości pn. Przyczyny negatywnej oceny wniosków złożonych w 1. naborze do „ścieżki SMART” dla MŚP w ramach wspomnianego w tytule pierwszego naboru rekomendowanych do dofinansowania zostało zaledwie 13% złożonych wniosków (198 spośród 1540 projektów skierowanych do oceny). Choć ten odsetek wydaje się i tak być niewielki, to w drugim naborze było jeszcze gorzej. Otóż zgodnie z informacjami opublikowanymi przez PAPR w opracowaniu pn. Przyczyny negatywnej oceny wniosków złożonych w 2. naborze programu „Ścieżka SMART” dla MŚP w ramach drugiego naboru rekomendowanych do dofinansowania zostało zaledwie 7% wszystkich złożonych wniosków. Należy jednak jednoznacznie zaznaczyć, że powyższe statystyki dotyczą wyłącznie wniosków składanych w PARP przez MŚP realizujące projekty samodzielnie. Dane nie obejmują zatem wniosków składanych w konsorcjach oraz przez duże przedsiębiorstwa. Informacje te można jednak pozyskać z list rankingowych publikowanych przez NCBR. Otóż w pierwszym naborze, z uwzględnieniem procedury odwoławczej, do dofinansowania rekomendowanych zostało 28 wniosków, niewybranych było zaś 102. Oznacza to, ze skuteczność złożonych wniosków wyniosła nieco powyżej 21%. W ramach drugiego naboru rekomendację otrzymały 73 wnioski, zaś odrzuconych zostało 266. Tym samym skuteczność znów wyniosła nieco powyżej 21%. 

Z czego zatem wynika tak niska skuteczność w Ścieżce SMART we wnioskach składanych przez MŚP do PARP? Szczegółowa analiza niespełnionych kryteriów znajduje się w wyżej wymienionych opracowaniach, ale na tę sytuację spojrzeć trzeba z nieco większej perspektywy. Wydaje się, że po miesiącach oczekiwania na jakiekolwiek nabory, po zakończeniu poprzedniego okresu programowania, przedsiębiorcy w dużym stopniu zainteresowali się Ścieżką SMART. Nic w tym dziwnego, w końcu wielomodułowość projektów jest naprawdę zachęcająca. Można zatem przypuszczać, że składane wnioski były nie do końca odpowiednio przygotowane albo po prostu składane były przez podmioty, które nie miały potencjału do realizacji prac B+R. Z drugiej jednak strony należy wziąć pod uwagę, że wnioski składane w ramach FENG są obiektywnie trudne do przygotowania, a ponadto mają kilka newralgicznych elementów. Jednym z nich jest konieczność wykazywania wskaźników potwierdzających innowacyjność rozwiązania. O ile może nie stanowić to znaczącego problemu w przypadku projektów stricte technologicznych, w których powstaje fizyczny prototyp, tak np. w przypadku projektów obejmujących prace IT jest to bardzo trudne. Zwłaszcza że wnioski często przygotowywane są przez przedsiębiorców samodzielnie i nie mają oni wówczas dostępu do odpowiedniego doradztwa. Dlaczego zatem w NCBR skuteczność jest wyższa? Może to wynikać zwyczajnie z większego potencjału dużych firm do realizacji prac badawczo-rozwojowych. Często takie przedsiębiorstwa posiadają w ramach swojej struktury działy B+R, na które nie mogą pozwolić sobie mikro, a nawet małe firmy. Ponadto bogate zasoby ludzkie w dużych przedsiębiorstwach pozwalają na stworzenie bardziej kompletnych zespołów projektowych. Abstrahując od różnicy w ocenach pomiędzy wnioskami składanymi do PARP i NCBR, tak globalna efektywność w ramach Ścieżki SMART i tak jest znacząco niższa aniżeli w Szybkiej Ścieżce. Z informacji zawartych w przywołanym w pierwszym akapicie raporcie wynika, że w roku 2017 aż 40% wniosków składanych w ramach Szybkiej Ścieżki było rekomendowanych do dofinansowania! Do takich wyników w obecnym okresie programowania niestety jest bardzo daleko.

Jak więc zwiększyć szansę na pozytywną ocenę? Kluczowe wydaje się być składanie wniosków naprawdę dobrze przygotowanych i wpisujących się w założenia naboru. Czasami warto poczekać dłużej na dofinansowanie i spróbować je uzyskać np. w ramach programów regionalnych, gdzie konkurencja jest o wiele mniejsza. A może zmieni się model oceny, tak jak miało to miejsce w ramach Szybkiej Ścieżki w roku 2018? Czas pokaże.